ΚΑΛΟ ΠΑΣΧΑ!!!

                                                             

                                        

                                       

Διαδικτυακός εκφοβισμός στην Ελλάδα -  Συμβουλές διαχείρισης

 Άννα Διαμαντάκου    24/3/2019

Ανησυχητικά φαίνονται τα αποτελέσματα της εκτενούς έρευνας που πραγματοποιήθηκε προσφάτως από το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου υπό την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. Συμμετείχαν 14.000 μαθητές 400 σχολείων της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, του Ηρακλείου, της Πάτρας και της Λάρισας,  ηλικίας 10-17 χρόνων, συμπληρώνοντας ένα ανώνυμο ερωτηματολόγιο, κυρίως, στο μάθημα της πληροφορικής κατά τη διάρκεια του διαστήματος από τον Νοέμβριο έως τον Δεκέμβριο του έτους 2018.

Τα αποκαλυπτικά αποτελέσματα κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, σηματοδοτώντας την αναγκαιότητα χάραξης επίσημης πολιτικής δράσης και λήψης αποφάσεων στην κατεύθυνση της πρόληψης, αλλά και της αντιμετώπισης των φαινομένων της υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου, του εθισμού, της παρενόχλησης και των άλλων παρελκόμενων προβληματικών καταστάσεων που προκύπτουν από τη μη οριοθετημένη παρουσία και συμπεριφορά των χρηστών στον κυβερνοχώρο.

Ενδεικτικά αναφέρονται μερικά σημαντικά ευρήματα όπως:

α) το 69% των παιδιών δηλώνει ότι χρησιμοποιεί το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση, αφιερώνοντας 2 ώρες σε κοινωνικά δίκτυα

β) η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών (83%) διαθέτει προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο εκ των οποίων το 70% προκύπτει ότι ξεκινά την ενασχόληση πριν από την επιτρεπόμενη ηλικία των 13 ετών

γ) το 36% μάλιστα των παιδιών που διαθέτουν προφίλ σε κοινωνικά δίκτυα το άνοιξαν μόνα τους, χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους

δ) το 18% των παιδιών που χρησιμοποιεί κοινωνικά δίκτυα δεν έχει το προφίλ του ιδιωτικό και ένα 16% δε γνωρίζει πως να αναφέρει κάποιον ή κάτι που το ενόχλησε στο διαδίκτυο

ε) το 21% δηλώνει ότι έχει συναντηθεί με κάποιο άτομο που γνώρισε διαδικτυακά

στ) Το 14% των παιδιών παραδέχεται ότι έχει μοιραστεί πολύ προσωπικές φωτογραφίες στο διαδίκτυο

Αξίζει να καταγραφεί η διάσταση που έχει λάβει το φαινόμενο του διαδικτυακού εκφοβισμού σε σχέση κυρίως με τον τρόπο διαχείρισης του προβλήματος. Μόλις το 5% δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού και το 17% ότι έχει γίνει μάρτυρας διαδικτυακού εκφοβισμού. Από τα παιδιά που δηλώνουν ότι αντιλήφθηκαν ότι κάποιος φίλος τους έχει πέσει θύμα cyberbullying το 21% αδιαφόρησε, το 35% προσπάθησε να στηρίξει το θύμα χωρίς όμως να μιλήσει  και το 44% αντέδρασε αποκαλύπτοντας το περιστατικό σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται. Στο ερώτημα «σε ποιον θα απευθυνθείς στην περίπτωση που σου συμβεί κάτι διαδικτυακά» το 69% απάντησε στους γονείς μου, το 16% σε κάποιον φίλο, μόλις το 3% σε κάποιον εκπαιδευτικό και υπάρχει και ένα 12% που δηλώνει: «πουθενά. Θα τα βγάλω πέρα μόνος μου».

Οποιαδήποτε διαδικτυακή πράξη ενός χρήστη έχει στόχο να προκαλέσει ζημία ή να βλάψει το θύμα και, επομένως, ενέχει επιθετικότητα, πρόθεση τρομοκρατίας ή/και επιβολής εξουσίας,  εμπίπτει στο πλαίσιο του λεγόμενου φαινομένου του διαδικτυακού εκφοβισμού.

Η ελληνική νομοθεσία εξετάζει τον τρόπο έκφρασης του εκφοβισμού και καθορίζει το αν μία ενέργεια είναι παράνομη ή όχι και αν θα διωχθεί ποινικά.

Συνήθως η αιτία αυτής της αντικοινωνικής συμπεριφοράς είναι η ανάγκη του επιτιθέμενου να ανακουφιστεί ψυχικά, εκτονώνοντας συναισθήματα, όπως θυμός, απόρριψη κ.α. που προκλήθηκαν από δύσκολες κοινωνικές ή/και οικογενειακές σχέσεις και συνθήκες.

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται είναι κυρίως οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης,  οι χώροι συζητήσεως στο διαδίκτυο, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, το τηλέφωνο (σταθερό και κινητό κι όλες οι εφαρμογές επικοινωνίας), τα blogs, τα διαδικτυακά παιχνίδια κ.ά.

Τα προσβαλλόμενο άτομο πλήττεται συναισθηματικά, αρχίζει να ανησυχεί, να φοβάται, να νιώθει ανασφαλές, να έχει ενοχές, να αναπαράγει αρνητικές σκέψεις, να μειώνεται η αυτοεκτίμησή του και η εμπιστοσύνη στο δυναμικό του εαυτού του με συνέπεια να αλλάζει η κοινωνική του συμπεριφορά. Συνήθης πρακτική είναι η απομόνωση και η αποχή από τις καθημερινές πρακτικές (εργασία, σχολείο, δραστηριότητες κα), η απότομη πτώση των επιδόσεων, η περίεργη μη αναμενόμενη για αυτό το άτομο συμπεριφορά.

Γενικές οδηγίες

Ενημερωθείτε περισσότερο παρακολουθώντας το Διαδικτυακό σεμινάριο για το cyberbullying (διαδικτυακός εκφοβισμός). 

Επικοινωνήστε άμεσα με τη Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος σε περίπτωση που πέσει στην αντίληψή σας οποιαδήποτε παραβατική συμπεριφορά μέσω Διαδικτύου:

·         Τηλέφωνο : 11188

·         Fax: 210–6476462

·         Email: ccu@cybercrimeunit.gov.gr

·         Facebook: www.facebook.com/cyberkid.gov.gr

·         Twitter: @cyberalertGR

·         Ιστότοπος: www.cyberkid.gr  

·         Μέσω της εφαρμογής CYBERKID για φορητές συσκευές

·         Ταχυδρομική διεύθυνση: Λ. Αλεξάνδρας 173, Τ.Κ. 11522, Αθήνα

Συμβουλές σε μαθητές

      Απόφυγε να διαμοιράζεις διαδικτυακά προσωπικό υλικό (π.χ. φωτογραφίες και βίντεο)

      Κάνε το προφίλ σου στα κοινωνικά δίκτυα ιδιωτικό, ώστε μόνο επιλεγμένοι φίλοι να βλέπουν τις αναρτήσεις σου

      Σκέψου δύο φορές πριν δεχθείς το αίτημα φιλίας κάποιου ατόμου, ακόμη κι αν έχετε κοινούς φίλους

      Ενημέρωσε άμεσα κάποιο ενήλικο πρόσωπο που εμπιστεύεσαι, εάν αισθανθείς άβολα με οποιαδήποτε ενέργεια άλλου στο διαδίκτυο, ακόμη κι αν νιώθεις άσχημα ότι μπορεί και εσύ να ευθύνεσαι για την κατάσταση

Παρακολούθησε τα παρακάτω βίντεο: 1) Super Realistic Internet Safety Video,  2) Cyberbullying with Athina and Hermes, 3) cyber bulling  animation και συζήτησέ τα με κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεσαι

Συμβουλές σε  γονείς/ενήλικες και εκπαιδευτικούς

Η ενημέρωση, ο προβληματισμός και η επαγρύπνηση των ενηλίκων για τους κινδύνους της χρήσης του διαδικτύου συνιστά αναγκαιότητα. Η εξοικείωση με τα μέσα και το διαδίκτυο προσδίδει αυτοπεποίθηση και εξασφαλίζει τη συμμετοχή στον κώδικα επικοινωνίας των νέων, με αποτέλεσμα τα παιδιά να θέλουν να μοιραστούν τις διαδικτυακές εμπειρίες τους, εφόσον αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να γίνουν κατανοητές και αποδεκτές. Πρωτίστως , όμως, οι γονείς φροντίζουν να θρέφουν με υγιείς συμπεριφορές και στάσεις την σχέση τους με τα παιδιά τους, ώστε εκείνα να νιώθουν ασφάλεια να συζητήσουν οποιοδήποτε θέμα του απασχολεί. Η ζωή στο διαδίκτυο είναι μια παράλληλη ζωή της καθημερινής πραγματικής ζωή, που περιέχει παιχνίδι, εξερεύνηση, κοινωνικοποίηση, ανάπτυξη φιλίας αλλά και πολλές εκπλήξεις και απρόοπτα. Με αυτήν την έννοια, όπως υπάρχει το ενδιαφέρον για την καθημερινή ζωή των παιδιών στο σχολείο, στις εξωσχολικές δραστηριότητες και στο σπίτι σε σχέση με τους φίλους, τα συναισθήματα, τις επιδόσεις, τις συμπεριφορές, καλό είναι αντίστοιχα να υπάρχει και για την ζωή στο διαδίκτυο. Κατά προέκταση το ότι τα παιδιά βρίσκονται στο δωμάτιο του σπιτιού τους, δεν σημαίνει αυτόματα ότι είναι ασφαλή και προστατευμένα. Οφείλουν οι σημαντικοί ενήλικες που φροντίζουν το παιδί να ανοίξουν συζήτηση  ευαισθητοποίησης για τους λόγους που δεν είναι σωστό να φέρονται διαφορετικά στον κυβερνοχώρο,  δίνοντας για παράδειγμα προσωπικές πληροφορίες (φωτογραφίες, αριθμό τηλεφώνου, διευθύνεις κλπ) στο διαδίκτυο κάτι το οποίο δεν θα έκαναν αβίαστα στον πραγματικό κόσμο. Επίσης, σημαντικό είναι να  μάθουν στα παιδιά να αναφέρουν άμεσα ένα συμβάν που μπορεί να τους προκάλεσε αμηχανία ή προβληματισμό, ακόμη κι αν αισθάνονται άβολα και ενοχικά. Η ανωνυμία δίνει περιθώριο ανάπτυξης ανεύθυνης συμπεριφοράς λόγω της ψευδαίσθησης της ασφάλειας που διαμορφώνεται στον κυβερνοχώρο. Ωστόσο, η συζήτηση σχετικά με τα διαδικτυακά μας αποτυπώματα και τις συνέπειες που μπορεί να έχουν στο παρόν και στο μέλλον (π.χ. στην αγορά εργασίας) είναι απαραίτητη, προκειμένου να δώσουν τα παιδιά μια προοπτική και προέκταση στις επιλογές τους.  Πολλές φορές η παρενόχληση προέρχεται από γνωστά, «φιλικά» πρόσωπα του παιδιού που και στην καθημερινή ζωή υπάρχουν αντιπαραθέσεις και εκφοβιστικές τάσεις. Η παρατήρηση της συμπεριφοράς τους μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες τόσο για τον θύτη όσο και για το θύμα, όπως επίσης και η συζήτηση με τους γονείς του άλλου παιδιού.

Επιπλέον συμβουλές για τους εκπαιδευτικούς μέσα στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας:

·         Εκπαίδευση εκπαιδευτικών, γονέων και μαθητών σε προγράμματα συναισθηματικής και προσωπικής ανάπτυξης

·         Ενημέρωση και εκπαίδευση μαθητών στην ασφαλή χρήση του διαδικτύου

·         Ενδυνάμωση της ομάδας και υποβοήθηση ανάπτυξης δεσμών φιλίας

·         Συναισθηματική ενίσχυση του θύματος, επιβεβαιώνοντας την αξία του και ότι είναι αξιαγάπητο και αποδεκτό όπως είναι

·         Προσέγγιση του θύτη Συμβουλευτικά και όχι με διάθεση επιβολής ποινής

·         Επικοινωνία και συνεργασία με ειδικό προσωπικό ψυχικής υγείας

Ενδεικτικά αναφέρεται το παρακάτω χρήσιμο υλικό παρέμβασης:

«Βιωματικές παρεμβάσεις για την διαχείριση της ενδοσχολικής βίας: ενδεικτικά προγράμματα»  & η ταινία Tagged (Greek (ελληνικά) captions)

Καλό είναι οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί να λάβουν υπόψη τον κανόνα «3-6-9-12» του Γάλλου ψυχαναλυτή Segre Tisseron που σημαίνει, «όχι τηλεόραση πριν από τα τρία χρόνια, όχι παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα έξι, καθόλου internet πριν από τα εννέα χρόνια, και καθόλου κοινωνικά μέσα πριν από τα 12».

Αναφορές - Επιπλέον υλικό

https://saferinternet4kids.gr/press-newsletter/researchresults/

https://saferinternet4kids.gr/quiz-saferinternet4kids/quiz-cyberbullying

https://saferinternet4kids.gr/diathesimes-parousiaseis

http://www.ert.gr/eidiseis/o-kanonas-3-6-9-12-gia-ta-pedia-ke-tin-othoni-mia-sinentefxi-me-ton-gnosto-gallo-psichanaliti-serge-tisseron/

https://www.youtube.com/watch?v=SbMVvUcMFZ0

https://www.youtube.com/watch?v=Gpfqg0rAHxQ

https://vimeo.com/186143737